Het is de kortste plaatsnaam van Vlaanderen: As. In As staat een oud station, Station As. En al kun je er niet meer met de trein naartoe, Station As is wel degelijk een bezoek meer dan waard. Oude wegroestende treinstellen zorgen voor een urbex-achtig sfeertje. De uitkijktoren gedraagt zicht met 31 meter behoorlijk uit de hoogte. En als toegangspoort tot het enige Nationale Park van België kun je hier ook prima terecht voor een heerlijke natuurwandeling.
Het station As, oude treinen
In de jaren ’70 van de 19e eeuw werd de stad Maaseik (als laatst arrondissementshoofdstad van België) verbonden met het netwerk van spoorwegen. Het was Spoorlijn 21A van Maaseik naar Hasselt. Een van de haltes werd Station As, vlak voor Genk.
Het stationsgebouw kwam in 1878 gereed. Het hoge middengedeelte was de woning voor de stationschef. De bijgebouwen aan de zijkant waren een wachtruimte en een opslagruimte. Een klein pittoresk stationnetje bij een klein rustig dorpje in het Belgische Limburg.
Toen kwam het kolenspoor naar Station As
Maar alles veranderde in het begin van de vorige eeuw. De plaats As zal voor eeuwig verbonden zijn met de steenkolenwinning die het gebied hier in de twintigste eeuw volledig op zijn kop zette. En As had zelfs een primuur: in 1901 wordt hier voor het eerst in België steenkool gevonden. Het zwarte goud ligt hier voor het oprapen! Dat wil zeggen, als je mijnen bouwt, want het steenkool zit honderden meters diep onder de grond.
De exploitatie van steenkolenmijnen rond Maasmechelen en Genk komt snel op gang. Zeven koolmijnen worden er uiteindelijk gebouwd, maar niet in As zelf. Het station krijgt wel een belangrijke rol in het transport. Station As wordt in 1921 het beginstation van de kolentreinen die via verbindingssporen naar de mijnen reden. In deze periode worden ook de zijvleugels van het station verlengd. Lang heeft het niet geduurd, want vijf jaar later al is het spoornetwerk al zo uitgebreid dat As minder essentieel wordt.
De eerste toeristische activiteiten vanuit Station As
Nadat in 1983 de laatste passagiers over het spoor vervoerd worden, wordt het stil hier. Tot de vzw Kolenspoor in 2000 weer leven in de brouwerij brengt. Station As wordt de plek waar het Kolenspoor historische treinstellen stalt en van waaruit allerlei toeristische activiteiten worden ondernomen. Slapen in een nostalgische nachttrein, voetbalritten naar Genk en een vaste toeristische dienstregeling.
Het Kolenspoor verliest haar concessie echter in 2015, onder andere doordat het spoor slecht onderhouden wordt en niet meer veilig bereden kan worden. De stichting wordt ontbonden. De historische treinen? Die blijven achter en staan hier nog steeds. En waar oude liefde niet roest, geldt dat duidelijk niet voor treinstellen. Sterker nog, hoe langer het duurt en hoe roestiger ze worden, hoe meer ik ze liefheb.
The Yard, grafitty jam op treinstellen
Houd je van street art, ook dan kun je je hart ophalen aan de oude treinstellen op Station As. Op initiatief van de gemeente hebben een aantal Nederlandse en Belgische graffitikunstenaars zich op een aantal treinstellen uitgeleefd. Het was de eerste graffiti-jam op treinen in België, waardoor Station As een gigantisch kunstwerk rijker is.
Is Station As een urbex-locatie?
Het oogt nu, met de oude wegroestende treinen als een urbex-locatie. Maar dan wel een urbex-light variant. Echte urbex-fanatiekelingen zullen zich in As snel vervelen. De treinstellen zijn allemaal niet toegankelijk voor publiek. Behalve het treinstel van het bezoekerscentrum tijdens openingsuren, maar dat kunnen we ook niet echt spannend noemen.
Maar wie gewoon een bijzondere locatie wil voor een fotoshoot met een oud industrieel tintje komt hier wel degelijk aan zijn trekken. Ik was er zelf toch wel een uurtje zoet met de camera en had er best nog wel langer willen blijven als mevrouw Buitenlucht en de hondjes niet op me aan het wachten waren.
Lees ook: Urbex-locatie fort de la Chartreuse in Luik.
De uitkijktoren bij Station As
Vlak achter het station As staat een opmerkelijke uitkijktoren. Met zijn 31 meter rijst ie boven alles en iedereen uit. Maar het is vooral ook de vorm die opvalt. Zou dit ook een oud industrieel gebouw zijn?
Ja en nee. Oud is het niet, het is een recente replica. Maar, ja, een industrieel tintje heeft het zeker. De toren is namelijk gemodelleerd naar de boortoren die gebruikt werd toen hier voor het eerst steenkool aangetroffen werd. België was behoorlijk laat met het vinden steenkool. In het Nederlandse Zuid-Limburg werd al in de 18e eeuw steenkool gewonnen op 300 meter diepte. Het was geoloog en mijnbouwkundige André Dumont die ervan overtuigd was dat steenkool ook in de bodem in de Belgische Kempen moest bevinden. Na enkele jaren proefboringen werd eindelijk in de nacht van 1 op 2 augustus 1901 in As de eerste Belgische steenkool naar boven gehaald. In As werd vervolgens dagenlang gefeest.
Het gevolg van de vondst voor de regio kan nauwelijks overdreven worden. En dat kun je goed zien vanaf de uitkijktoren, Hier zie je in de verte de mijnterrils van de later verrezen steenkoolmijnen. Stenen zonder steenkool en ander onbruikbaar materiaal dat door de mijnwerkers naar boven werd gehaald werd op een grote steenberg gestort. Het ooit vlakke landschap heeft er definitief reliëf door gekregen. De terrils zijn nu overigens prima wandelplekken geworden, zoals Terhills bij Maasmechelen, de Wilhelminaberg in Heerlen of de Avonturenberg in Beringen.
Wandelen door de natuur vanuit Station As
Je kunt vanuit station As meerdere natuurwandelingen maken. Station As is een van de toegangspoorten van Nationaal Park Hoge Kempen, het enige nationale park van België. Er zijn vijf gemarkeerde wandelroutes vanuit Station As, variërend van 3 tot 15,9 kilometer.
Twee daarvan komen ook langs de Geologische wand en die wilden we graag zien. Dus kozen we voor de kortste groene wandeling van 3,2 kilometer. Het alternatief was de gele wandeling van bijna 12 kilometer, maar daar hadden we na het uitgebreid bekijken van het station zelf geen tijd meer voor. Geen energie ook meer, trouwens.
Een andere mooie wandelingen in het Nationaal Park Hoge Kempen zijn de duinen bij Oudsbergen.
De Geologische wand in As
Net voorbij het station tref je een geologische wand aan. De wand zelf is geen natuurfenomeen, maar het resultaat van een vroegere grindafgraving. Toch is de wand nu als geologisch monument beschermd, omdat je de afzettingen van de voormalige 900.000 jaar (!!) eraan kunt aflezen. Wie er verstand van heeft kan er gesteenten uit Frankrijk in herkennen, lang afgezet door de Maas, en ziet zo de volledige geschiedenis tot nu toe aan zich voorbijgaan. Zelfs de ijstijden zouden te herkennen zijn.
Nu ben ik absoluut geen geologische kenner. Ik zie wel iets van lagen terug, maar zie er weinig tot geen verschillen tussen en herken al helemaal niets. Daarvoor zo ik eigenlijk eens met een gids hiernaartoe moeten gaan (en dat kan ook via de toeristische dienst). Maar zelfs voor een leek is het wel leuk hier via de trap omhoog te wandelen en de lagen geschiedenis onder je weg te zien verdwijnen.
Een ander bijzondere geologische verschijning in de buurt is micro-hotspot de Holsteen bij Zonhoven.
De Tijdvrouw van As
Er is van alles te zien, zelf tijdens een kort ommetje van 3 kilometer. Teveel om alles te beschrijven. Eentje wil ik je echter niet onthouden: de Tijdvrouw van As. Het staat eigenlijk vlak bij het Station As en ook als je niet de wandeling doet zie je het waarschijnlijk al staan. De Tijdvrouw van As is een bronzen beeld dat precies 100 jaar na de ontdekking van de steenkool hier is geplaatst. Het beeld staat bol van de symboliek, lees vooral de beschrijving bij het beeld. Oneindigheid, verbondenheid met tijd, cyclisch denken van natuurvolkeren, het zit er allemaal in voor wie het erin wil zien. Maar veel meer dan de soms vergezochte symboliek werd mijn oog toch vooral getrokken door de gracieuze vorm van het beeld. Erg mooi!
Praktische informatie over Station As, urbex-treinen, uitkijktoren en wandelgebied
- Adres: Stationsstraat 124, 3665 AS (Google Maps)
- Gratis parkeren
- Horeca: in het station is Brasserie ’t Stasjon gevestigd met een ruim terras.
- Voor kinderen is er ook een treinritje mogelijk op een smalspoor van anderhalve kilometer (alleen in de zomer op zondagen).
Blijf op de hoogte!
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
April 6 2024, alles staat in de verbouwing. Weinig te zien , station gesloten . Perron zijn ze wel aan het vernieuwen. Alles met kettingen gesloten , overal hekken omheen. Jammer .