Het Middelpunt van Nederland is de claim to fame van Lunteren. Hier ligt een zwerfkei die precies in het midden van Nederland zou liggen. Maar wie denkt dat die steen het enige is dat Lunteren te bieden heeft, heeft het goed mis! Het gebied rondom de steen heeft namelijk ontzettend veel leuks te bieden voor een wandeling. Het ligt in een prachtig stuk van de Veluwe en er zijn tal van pareltjes op loopafstand.
Normaal hou ik me het liefst op rond de randen van Nederland, zoals in Epen en Slenaken, helemaal in het zuidwesten in Zeeuws-Vlaanderen of langs de grens om grenspalen te spotten. Maar ditmaal toog ik naar het binnenste van het binnenste en ontdekte dat je hier ook een superleuke wandeldag kunt beleven.
Het middelpunt van Nederland
Je kunt erover twisten of dit nu wel/niet/wel/niet het echte middelpunt van Nederland is. Daarover later meer. Maar het is zonder twijfel een van de mooiste plekken om een middelpunt te hebben. Het ligt midden in de Veluwse bossen en op de top van een heuvel. Tal van wandelpaden lopen er in deze streek, waarvan er drie rechtstreeks uitkomen op het Middelpunt zelf.
Het verhaal gaat dat hier tot 1935 drie zwerfstenen gelegen hebben als een zonnewijzer. Eén steen in het midden, één steen op de plaats waar de zon opkomt op de langste dag van het jaar en één steen op de plaats waar de zon opkomt op de kortste dag van het jaar. Althans, dat is wat een lokale boer in de jaren zestig wist te vertellen vanuit de overlevering. Bovendien, zo vertelde de boer, lag hier het Middelpunt van Nederland in die zin dat er evenveel land ten noorden als ten zuiden en evenveel land ten westen als ten oosten van dit punt zou zijn.
De VVV heeft er slim op ingespeeld, een zwerfsteen geplaatst en de steen in 1965 onthuld met de woorden “U heeft Nederland een hart gegeven”. Dit Middelpunt van Nederland is sindsdien een toeristisch succesnummer. In 1980 werd de steen nog gekaapt door Wageningse studenten onder het mom dat het zwaartepunt door de gaswinning in Groningen nu zuidelijker zou liggen. Maar al snel werd ie weer terug gekaapt door de scoutinggroep uit Lunteren. De toenmalige steen is in 2002 nog vervangen omdat de oude gebarsten was.
In 2016 is het Middelpunt van Nederland nogmaals opgeknapt. Rondom de drie zwerfstenen zijn brede verhogingen gemaakt om op te zitten. Deze verhogingen zijn uitgevoerd in staal en gras en heeft openingen waar de drie wandelpaden op uitkomen. Als je het me eerlijk vraagt, het Middelpunt zelf is een goed excuus om hiernaar toe te gaan, maar het zijn toch vooral de andere bijzondere plekken die de echte trekpleisters zijn. Zoals bijvoorbeeld het Luntersche Buurtbosch.
Het Luntersche Buurtbosch
De bossen in de Veluwe zijn op zich al prachtig, maar het Luntersche Buurtbosch is wel heel bijzonder. Dat valt vooral op als je de plattegrond er even bij pakt. Vele gebogen paden in de vorm van takken en bladeren, duidelijk geïnspireerd op de Jugenstil. Het is als een van de weinige landschappen ook erkend als rijksmonument.
Het bos is vooral te danken aan één man: notaris Johan van den Ham. Hij meende in de periode rond 1890 dat bosbouw een nuttige vorm van werkverschaffing zou kunnen zijn en begon grote stukken grond rondom de Galgenberg op te kopen. De lokale arbeiders voerden de werkzaamheden uit die zo een extra inkomen hadden in de winter. Van den Ham hield zelf toezicht op de werkzaamheden, vanuit een theehuisje op de Galgenberg en tijdens de inspectietochten.
Na zijn overlijden heeft notaris Van den Ham via zijn testament het bos nagelaten aan de inwoners van Lunteren in de vorm van een stichting die het bos zou gaan beheren. De stichting Het Luntersche Buurtbosch doet dat tot op de dag van vandaag. Het gebied dat de stichting onder haar hoede heeft is inmiddels behoorlijk uitgebreid. Ook het Middelpunt van Nederland zelf behoort nu tot het Luntersche Buurtbosch.
Uitkijktoren “De Koepel”
Het theehuisje dat Van dan Ham op de berg had laten bouwen was na enige tijd uitgegroeid tot een huisje met een koepeltje en een rieten puntdak. Na zijn dood werd het ter ere van de notaris verder uitgebreid. Het kreeg de vorm van een uitkijktorentje van één verdieping in de Kaapse stijl. Pas na de oorlog kwamen er nog twee verdiepingen bovenop. Het is nu 22 meter hoog, plus de hoogte van de berg waar hij opstaat. Ondanks dat het nu echt een uitkijktoren is, heet hij nog steeds “De Koepel”. Ook dit gebouw is een rijksmonument.
Van april tot oktober kun je de toren bezoeken. Als je even in de gelegenheid bent, dan moet je dat zeker doen. Binnen is een kleine expositieruimte en een museum over bekende mensen die uit Lunteren kwamen (of er ten minste regelmatig vertoefden). Maar het belangrijkste is natuurlijk toch het uitzicht. Bij helder weer kun je de Dom in Utrecht zien. De beheerders van de toren wonen ernaast en als je op de bel drukt staan ze binnen no time gereed en vertellen honderduit over de notaris, het bos en natuurlijk de toren.
De zandgroeve
Zo ongeveer tussen het Luntersche Buurtbos en het Middelpunt van Nederland ligt een enorme kuil. Vroeger lag hier een berg, de Hoge Berg, maar eeuwen van zandwinning hebben de berg doen verdwijnen. Vooral na de Tweede Wereldoorlog ging het hard, waarbij het zand gebruikt werd voor de bouw van huizen en wegen. Nu is er een diepe kuil met hier en daar nog sporen van de zandwinning, die enkele tientallen jaren geleden is gestopt. Het verhaal gaat dat de kuil nu even diep is als de berg vroeger hoog was.
Ik kan je zeker aanraden om hier even naar beneden te lopen. Het is bijzonder in zo’n gigantische kuil te staan. Hoewel het best wel een open terrein is, voelt het ook duidelijk aan als een groeve doordat je overal de steile paden omhoog ziet lopen.
Sinds een paar jaar staat er een lange trap in de grote zandgroeve. Deze trap loopt lichting het Middelpunt van Nederland, is ongeveer 100 meter lang en loopt 15 meter omhoog. Maar het is niet zomaar een trap. Als je de trap beklimt, dat loop je ook historisch van de ijstijd naar de huidige tijd. Zo kom je bijvoorbeeld de sabeltandtijger tegen, die refereert naar het pleistoceen. De trap is dus een driedimensionale tijdlijntrap.
De Hessenhut
De weg die langs het Middelpunt van Nederland gaat is de Hessenweg. Hessenwegen zijn eeuwenoude wegen waarop handelaars met paarden en hessenkarren hun goederen vervoerden. Die wagens waren vaak te breed voor de dorpen en daarom liepen Hessenwegen meestal buiten de dorpen en steden om. Op verschillende plekken stonden hutten en herbergen, zo ook hier bij de Goudsberg.
Nadat de originele Hessenhut meermaals in brand was gestoken heeft men de hut niet meer herbouwd. In plaats daarvan staat er sinds 2015 een bijzonder kunstwerk annex uitzichttoren gemaakt door Rob Sweere. De toren, die nog wel Hessenhut heet, is een rond bouwwerk dat zich rondom een boom drapeert. Het leuke is dat de boom, een sequoia, nog moet groeien. De bovenste ring van de toren is al groot genoeg voor een volwassen boom. Het idee is dat je vanuit de toren goed kunt ervaren hoe de boom groeit. Los daarvan heb je er ook een leuk uitzicht over de Meulunterse Eng.
De nieuwe Hessenhut bestaat vooral uit cirkels van verschillende groottes om de geplante boom heen. Die cirkels verwijzen naar de wielen van de oude Hessenkarren die hier ooit reden. In een artikel van de Veluwnaar kun je goed zien hoe het kunstwerk tot stand.
Andere bezienswaardigheden rond het Middelpunt van Nederland
Dit is nog lang en na niet alles wat je kunt gaan bezichtigen in Lunteren. Zo zijn er overblijfselen uit de oudheid zoals een kuil in het landschap die door Germanen gebruikt werd als waterput (de Germaanse put), een pinetum met meer dan 1500 soorten naaldbomen, en een statige Notarisbank. Deze laatste betreft overigens niet de befaamde notaris Van den Ham, maar de latere notaris Rutgerus Dinger. Ter ere van zijn 40-jarig ambtsjubileum in 1935 zamelde de bevolking geld in om deze bank te bouwen. Het is een wonderwel mooie bank in Amsterdamse Schoolstijl, ontworpen door de zoon van de notaris Jan Willem Dinger.
Op deze en heel veel andere plekken staan bovendien bijzondere kijkers. Ze lijken op verrekijkers, maar wie erin kijkt ziet niet de verte, maar het verleden. Deze terugkijkers geven je informatie over de plek waar je bent en wat hier in het verleden zich heeft afgespeeld.
Wil jij ook naar het Middelpunt van Nederland
Veruit de beste manier om alle bezienswaardigheden te bereiken is te voet. De natuur is hier prachtig, licht glooiend met de mooiste bossen. Er ligt een prima knooppunten netwerk waarlangs je zelf een route kunt uitstippelen, maar er zijn ook voorbeeldroutes die je kunt volgen. Daarnaast zijn er een tweetal klompenpaden in het gebied.
Parkeren in Lunteren kan nog best een uitdaging zijn. In een groot deel van het dorp geldt een blauwe zone voor maximaal 2 uur en dat is niet genoeg voor een bezoek. Bij het station zijn wel enkele parkeerplaatsen waar je voor onbepaalde (en onbetaalde) tijd kunt parkeren, maar hier kunnen slechts enkele auto’s staan. Even buiten het dorp bij de A30 kun je makkelijker parkeren, maar dit is eigenlijk alleen handig als je fietsen bij je hebt. Als het even kan, neem je het beste de trein. Het station ligt bijna tegen het Luntersche Buurtbosch aan en is een ideale startplek om de bossen te gaan verkennen.
Eten, slapen en andere uitjes bij het Middelpunt van Nederland
De hier beschreven bezienswaardigheden zijn allemaal op loopafstand van het Middelpunt en lenen zich dus heel goed voor een dagje wandelen. Maar er is in de buurt nog veel meer te beleven. Ben je niet zo van de benenwagen en rijd je liever met de auto rond? Dan ben je waarschijnlijk meer in voor een stoer uitje op de Veluwe met een Land Rover. Daarbij kun offroad rijden over land- en bosweggetjes. Desgewenst kun je er een picknick bij boeken.
Na een dagje in de buitenlucht rond het Middelpunt van Nederland zul je gegarandeerd honger hebben. Gelukkig zijn er heel erg veel eetgelegenheden in de regio. Misschien wel te veel om een keuze te kunnen maken. Cynthia van Cynspirerend is een echte local en geeft alvast handige tips voor 5x lekker uit eten in Ede.
Wil je overnachten in de buurt? Er zijn natuurlijk ook tal van slaapplekken in de omgeving. Maar denk bijvoorbeeld ook eens aan glamping op de Veluwe: lekker comfortabel en in stijl met de mooie omgeving.
Het middelpunt van Nederland, het echte verhaal
En dan nu de hamvraag. Ondanks de natuurschoon en de leuke bezienswaardigheden blijft de vraag natuurlijk of dit nou wel echt het Middelpunt van Nederland is. Als je je er even in verdiept blijken er meerdere plaatsen te zijn die aanspraak kunnen maken op het middelpunt.
De oorspronkelijke claim dat hier evenveel land ten noorden als ten zuiden en evenveel ten westen als ten oosten is, klopt in elk geval niet. In werkelijkheid ligt dit punt verderop bij de A30. En na de drooglegging van de Flevopolder klopte de berekening al helemaal niet meer. Ook als je andere definities gaat hanteren kom je nog niet zomaar in Lunteren uit. Het zwaartepunt van Nederland ligt bijvoorbeeld in Putten en andere berekeningswijzen variëren van Soest tot Drenthe. Pas in 2015 werd er een berekening gerealiseerd die wel in Lunteren terecht kwam. Lunteren ligt even ver van Terschelling als van Vaals en even ver van Rottemeroog als van St Anna Ter Muilen in Zeeland, de vier verste uithoeken van Nederland. En dan nog ligt dat punt niet precies bij de steen.
Doet het ertoe? Nee, eigenlijk niet. Het gebied hier is zo veelzijdig dat er veel meer te beleven valt dan alleen die steen. En bovendien waren de inwoners van Lunteren er destijds wel als eerste bij om het Middelpunt van Nederland te claimen. Dus als je hier wandelen gaat heb je zeker geen verkeerde dag en dan neem je die ene zwerfkei graag op de koop toe.
Meer informatie op www.middelpuntvannederland.nl
Dit betreft een onafhankelijke review op basis van persoonlijke ervaringen. Bestemming Buitenlucht heeft geen belangen bij de hier beschreven activiteit.
Plaats een reactie