Wandelen in Staverden: kleinste stad van Nederland

Staverden is de kleinste stad van Nederland. Slechts dertig inwoners maar wel in het trotse bezit van officiële stadsrechten. Alleen dat al is een mooie aanleiding om te gaan wandelen in Staverden. Staverden ligt diep verborgen in de Veluwse bossen. Het wordt dus een stadswandeling in de natuur. Of een natuurwandeling in de stad, zo je wilt.

Inhoud toon

Hoe Staverden het kleinste stadje van Nederland werd

Staverden kreeg in 1298 stadsrechten van graaf Reinoud I van Gelre. Dat was op zich wel eigenaardig omdat Staverden alleen maar bestond uit een stenen huis, nota bene gebouwd door Reinoud zelf. Het verhaal gaat dat Reinoud plannen had om Staverden te laten uitgroeien tot een grote stad. De stadsrechten waren daar vast een prelude voor. In 1309 werden de stadsrechten officieel, doordat ze bevestigd werden door de Duitse keizer.

Een grote stad is het nooit geworden. Reinoud werd in 1318 afgezet en Staverden was nog steeds alleen dat ene stenen gebouw. Zijn zoon heeft het gebouw laten versterken en het omgebouwd tot een kasteel. Maar tot veel meer dan een jachtslot is het nooit gekomen.

Hoe mooi het verhaal ook is, de werkelijkheid is waarschijnlijk wat saaier. De stadsrechten die aan Staverden verleend werden wijken namelijk op veel punten af van de stadsrechten die gangbaar waren in Gelderland. Waarschijnlijk is het nooit de bedoeling geweest dat het echt een stad zou gaan worden. Waarschijnlijker is dat Staverden bedoeld was als een agrarische nederzetting met enkele juridische eigenschappen van een stad.

Neemt niet weg dat Staverden daardoor vandaag de dag nog steeds de kleinste stad van Nederland en zelfs van de Benelux is. Toch een titel op trots op te zijn.

Overnachten in de buurt? Dan kun je bijvoorbeeld dichtbij in Putten kamperen op de Veluwe. Deze camping heeft kampeerplaatsen met privé sanitair, plaatsen voor campers en een chalet, en kun je dus ook prima in de wintermaanden boeken.

Wat is er in Staverden te beleven?

Hoe klein Staverden ook is, er is nog best het een en ander te beleven. De Brasserie, natuurlijk, met terras en een zandbak voor de kinderen. De tuinen van het Lansgoed zijn aangenaam om te verpozen. Tip: neem een picknickkleed en -mand mee! Desgewenst kun je in de zomermaanden ook een picknickmand bestellen bij de brasserie.

Houd je van wandelen op landgoederen? Lees dan ook mijn blogs over de Sallandse Landgoederen en de Trage Tocht Neerijnen in de Betuwe.

Op het Landgoed ligt ook een 17^e-eeuws doolhof, geïnspireerd op het doolhof van Versailles. Dat is erg leuk voor kinderen. Daarnaast tref je een pauwenverblijf aan met zeldzame witte pauwen. Witte pauwen zijn al eeuwen onlosmakelijk met Staverden verbonden. Nog steeds zorgt het stadje ervoor dat de Commissaris van de Koningin van Gelderland voorzien is van witte pauwenveren. Helaas waren de pauwen tijdens mijn bezoek opgehokt uit angst voor de vogelgriep en daardoor nauwelijks te zien.

Wandelen in Staverden: Klompenpad Speuldepad

Als je wilt wandelen in Staverden, dan zijn er meerdere mogelijkheden. Er zijn een drietal wandelroutes uitgezet op het landgoed Staverden. Een gele en een blauwe route van elk 3 km en een rode route van 3,5 km. Deze routes blijven alle drie op het landgoed Staverden. Daarnaast start er een klompenpad vanuit Staverden. Het is het Speuldepad van 16 kilometer, eventueel in te korten tot 13 kilometer. Deze wandeling voert je niet alleen over het Landgoed van Staverden zelf, maar voert je ook langs de Staverdense Beek, over het Landgoed Leuvenum en over de uitgestrekte heidevelden.

Ook mooi wandelen in de Veluwe: Het Boswachterspad Kootwijk, langs vennetjes, bos en het Kootwijkerzand. Of het klompenpad Meulunterenpad bij het Middelpunt van Nederland

Huize Leuvenum

Leuvenum is net als Staverden een landgoed en buurtschap. Qua inwoners is Leuvenum met 65 wel maar liefst twee maal zo groot als Staverden. Op het landgoed staat ook een kasteeltje: Huize Leuvenum. Een grote sierlijke vijver ligt ervoor, nu bevroren.

Ooit stond het kasteeltje een stukje verderop. Daar zie je nu een werkloze slotgracht. Ernaast tref je hotel-restaurant De Zwarte Boer. Al in 1600 wordt De Zwarte Boer vermeld als boerderij/herberg. Het ligt namelijk erg strategisch langs een Hessenweg, oude handelsroutes waar men zich verplaatste met paarden hessenkarren. Vaak stonden er hutten en herbergen langs de Hessenwegen. Bij het Middelpunt van Nederland in Lunteren is de Hessenhut verdwenen en staat er nu een monument. Hier is de herberg nog is volle glorie aanwezig.

Heidevelden

De tocht gaat deels dwars over de een oud heidegebied: het Houtdorperveld en Speulderveld. Zoals bijna alle heidevelden in Nederland is er eigenlijk weinig natuurlijks aan. Dat wil zeggen, heidevelden kunnen alleen bestaan door menselijk ingrijpen. Eeuwenlang begrazen door schaapskuddes en het plaggen door de boeren zorgde voor een arme grond. De heideplanten hebben de arme grond nodig. Als de grond voedselrijker zou zijn, dan krijgen andere planten en bomen al snel de overhand en ontstaat er bos.

Natuurlijk of niet, ik houd wel van uitgestrekte heidevelden. Heide is fotogeniek, zeker als er hier en daar een verdwaalde en eenzame lonely tree de horizon doorbreekt. Trots als ie is, dat hij het hier wel volhoudt.

Dansende bomen

De bossen rond Speuld staan bekend om de dansende bomen. Laat ik je maar meteen een illusie armer maken: de bomen dansen niet echt. We zijn hier niet in Lord of The Rings. Maar met een beetje fantasie lijkt het wel alsof de bomen vrolijke dansende bewegingen maken.

De reden is dat dit bos een productiebos was. De rechte bomen, waar men lange planken van zagen kon, werden omgehakt. De kromme bomen mochten bleven leven. Dus, al dansen ze niet echt, een reden voor een feestje hebben ze wel.

Praktische informatie over bezoeken van Staveerden

Staverden, het kleinste Stadje van Nederland

Gratis parking voor Staverden en tevens startpunt van de wandeling: Landgoed Staverden, Uddelermeerweg in Ermelo (google maps)
Het Landgoed Staverden is op zich al voldoende voor een uitstapje van een dagdeel.
Het kasteel is wel te zien aan de buitenkant, maar niet te bezoeken. De tuinen zijn vrij toegankelijk