Het Schijnvliegveld De Kiek is een belevingsbos in Noord-Brabant tussen de dorpen Alphen en Riel. Het is een historisch bijzondere plek. Hier hadden de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog een nep-vliegveld aangelegd om de Engelse bommenwerpers te misleiden.
De afgelopen jaren is het “vliegveld” van weleer nieuw leven ingeblazen en als belevingsbos toegankelijk gemaakt. Je moet er zeker geen grote omweg voor maken, maar als je toevallig toch in de buurt bent, ga dan zeker even kijken. Het is de moeite waard! En neem je (klein)kinderen mee.
Een schijnvliegveld, wat is dat eigenlijk?
De Tweede Wereldoorlog was één van de eerste oorlogen waarbij op grote schaal vliegtuigen als wapens werden ingezet. Voor deze eerste echte luchtoorlog waren uiteraard vliegvelden nodig van waaruit gevechtsvliegtuigen konden opstijgen. Tegelijkertijd waren de vliegvelden zelf strategische doelen om door de vijand gebombardeerd te worden.
Om de vijand te misleiden werden daarom op meerdere plekken nepvliegvelden aangelegd. Vanuit de lucht niet te onderscheiden van echte vliegvelden. Vaak lagen ze in de buurt van echte vliegvelden. De bedoeling was dat vijandelijke bommenwerpers hun bommen boven het nepvliegveld zouden lossen, zodat de echte vliegvelden gespaard zouden blijven.
Scheinflugplatz Kamerun “De Kiek”
Hier tussen Alphen en Riel werd ook een schijnvliegveld gebouwd. Deze diende als afleiding voor het vliegveld van Gilze-Rijen, 7 kilometer verderop. Op de heide werden drie lange stroken omgeploegd die vanuit de lucht op echte startbanen leken. Er werden wat gebouwen geplaatst als nep-hangars. En er werden strategisch vliegtuigen neergezet. Geen echte, want die hadden ze nodig voor de gevechten. Het waren namaak-vliegtuigen van hout en zeil. Maar wel met hakenkruis en merktekens. Vanuit de verte niet van echt te onderscheiden. Met een lier konden de schijnvliegtuigen zelfs in beweging worden gebracht, alsof ze gingen opstijgen. Alles om de illusie sterker te maken.
Het vliegveld had als officiële naam “Scheinflugplatz Kamerun” of SF 37 in codetaal. Het lag naast een bos dat in 1860 door een Tilburgse dokter genaamd Kieckens was aangelegd en daarom bekend stond als “De Kiek”. Schijnvliegveld De Kiek is in juni 1940 ingericht, dus al heel erg snel na de bezetting. Tot september 1944 is het operationeel geweest.
Het belevingsbos bij Schijnvliegveld De Kiek bezoeken
Sinds 2019, 75 jaar na de bevrijding, is in het bos naast de plek waar het schijnvliegveld lag een belevingsbos ingericht. Deze plek is absoluut de moeite waard om eens te bezoeken als je in de buurt bent.
Bij de ingang langs het fietspad staan uitgebreide informatieborden die je alles vertellen wat je weten wilt. Even verderop tref je nog een originele Duitse bunker als overblijfsel uit die tijd. De bunker staat langs de rand van het bos, verscholen onder de bomen. De bunker werd door de Duitsers gebuikt om te schuilen tijdens bombardementen. Binnenin stond een kacheltje. Je kunt er helaas niet in, maar je kunt er wel op. Net als de Duitsers vroeger, die het gebruikten om over het veld te kijken. Een plattegrondje bovenop toont hoe het vliegveld destijds ingericht was.
>>> Beleef meer over de Tweede Wereldoorlog tijdens de culturele fietstocht door Eijden-Margraten. Hier begon de bevrijding van Nederland en tref je ook de enige Amerikaanse militaire begraafplaats in Nederland.
De absolute blikvanger van Schijnvliegveld De Kiek: levensgroot stalen vliegtuig tussen de bomen.
Maar de absolute blikvanger is het Duitse gevechtsvliegtuig Messerschmitt Bf109 op ware grootte. Het is een kunstwerk van steelart-kunstenaar Bart Soomers met een spanwijdte van 10 meter en 2600 kilo zwaar. Het staat hier nu midden tussen de bomen als symbool voor de schijnvliegtuigen die hier ooit hebben gestaan.
Het gigantische gevaarte is in 2019 hiernaartoe verplaatst met een Chinook helikopter (zie ook het filmpje verderop) en staat letterlijk midden in het bos. Precies op het kruispunt van de wandelpaden.
Ook leuk voor kinderen: “Ready for take off?”
Toen ik daar was, fietste er een moeder langs die haar kind in het achterzitje toeriep: “Kijk, hier staat dat vliegtuig waar ik het over had”. Even later stopten hier een man met zijn kleinkind. De kleinzoon had zichzelf al snel achter het stuur genesteld en riep: “Ready for take off, opa?”. Zomaar even wat voorbeelden dat je zeker je kinderen hiernaartoe mee kunt nemen.
Het vliegtuig nodigt uit om op te klimmen en dat mag ook. Via de vleugels kun je plaats nemen in de cockpit en jezelf piloot wanen. Ook de bunker en de nagemaakte ruïne spreken tot de verbeelding. En ondertussen vermaak je ze met de spannende verhalen over de nepvliegtuigen en brengt ze spelenderwijs een stuk geschiedenis mee. Kortom, er is geen enkele reden om je kinderen thuis te laten.
Waar is dat vliegveld? Daar is dat vliegveld!
In de buurt van een vliegveld wonen in oorlogstijd is gevaarlijk. Maar ook in de buurt van een schijnvliegveld is het natuurlijk allesbehalve veilig. De geallieerden hebben zich inderdaad laten misleiden en probeerden het vliegveld te bombarderen. Bij een bombardement op 20 oktober 1943 kwamen in het nabijgelegen gehucht Braken drie inwoners om het leven.
Toch hadden de Engelsen wel al in de gaten dat hier een schijnvliegveld lag. In het begin van de oorlog werd het namelijk beschreven in een militair rapport, inclusief het toestel voor het trekken van het imitatievoertuig.
>>> Meer zien van Schijnvliegveld De Kiek, bekijk dan onderstaand filmpje van Goolse Geheimen.
In de directe nabijheid van De Kiek
Vlakbij Schijnvliegveld De Kiek lag ook een losplaats voor bommen voor de Duitsers zelf. Vliegtuigen die terugkwamen met bommen die om de een of andere reden niet gelost waren, konden de bommen hier veilig droppen (helemaal linksboven op de historische kaart, aangemerkt met een Z)
Het grappige van geschiedenis is dat er vaak niet zo heel veel verandert in de loopt der tijd. Ook nu nog worden hier bommen onschadelijk gemaakt. Op het naastgelegen terrein bevindt zich namelijk een springplaats die gebruikt wordt door de Explosieven Opruimingsdienst van Defensie (EOD).
Het naastgelegen terrein is nog steeds militair terrein. Het is Magazijncomplex Riel, maar beter bekend als Kamp De Kiek, en deed voornamelijk dienst tijdens de Koude Oorlog. Nu zijn de meeste gebouwen daar gesloopt. De gebouwen die er nog wel staan en die je vanaf de weg kunt zien liggen, kun je kennen van televisie. Hier vond in 2020 namelijk de finale plaats van het tv-programma “Kamp van Koningsbrugge”. Het militaire terrein is uiteraard niet toegankelijk.
>>> Niet ver hiervandaan heb je ook een heel bijzondere wandelroute: De Andreas Schotel wandelroute, die kunst en natuur combineert.
Praktische informatie over het belevingsbos bij Schijnvliegveld De Kiek in Alphen
- Het bos tref je tussen de Oude Tilburgse Baan en het Belslijntje (een oude spoorbaan maar nu een fietspad).
- Ben je met de auto, dan rijd je de Oude Tilburgse Baan uit vanuit Alphen. Parkeren langs de weg (er is geen parking).
- Ben je lopend of met de fiets dan kun je ook via het fietspad het belevingsbos in.
- Het is een openbaar bos en gratis toegankelijk.
- Er is tevens een app beschikbaar waarmee je het schijnvliegveld kunt beleven.
- Meer informatie over het schijnvliegveld kun je vinden op de website van Goolse Geheimen.
- Het schijnvliegveld is ook aanwezig op Facebook.
- Je kunt het schijnvliegveld ook aandoen tijdens een wandeling vanuit Alphen. Het “Ommetje Oosterwijk” is een wandeling van 6,6 kilometer. Na ongeveer 4 kilometer kom je uit bij knooppunt 93. In plaats van rechtsaf ga je hier even rechtdoor en dan linksaf het fietspad op. Na 1 kilometer kom je bij het schijnvliegveld. De wandeling wordt dus 2 kilometer langer.
Ohh, ik had geen idee dat je zoiets als een schijnvliegveld had. Wat een bijzondere plek. Onze meiden zouden het zeker erg leuk en interessant vinden. Ik ga eens kijken of we binnenkort eens een middag hier naartoe kunnen.
Zeker een bijzondere plek om eens langs te gaan. Je moet er ook weer niet heel erg ver voor gaan reizen, hoor. Daarvoor ben je er te snel uitgekeken. Maar als je toch in de buurt bent: doen!
Wat bizar, het is hier echt om de hoek en ik heb hier nog nooit van gehoord! Je weet waar je me komend weekend kunt gaan vinden. Want het lijkt me hartstikke leuk om hier met de kinderen te wandelen. Onze peuter zal dat stalen vliegtuig echt wel boeiend vinden. En ik het stukje geschiedenis ook.
Goed plan. Zeker als je er zo dicht bij woont. Grappig hè, dat je soms leuke plekken in je eigen omgeving helemaal niet kent.
Een leerzaam blog. Ik had nog nooit van het woord ‘schijnvliegveld’ gehoord. Wel ben ik er denk ik eens langsgekomen toen ik met de kinderen op vakantie was op camping ’t Zand, dat er vlakbij zit zie ik.
Ja dat klopt. Ik heb de twee zelfs gecombineerd in één wandeling vanuit Alphen langs ’t Zand en via Oosterwijk weer terug. Het schijnvliegveld ligt dan een kilometer van de wandelroute af. Over die wandeling zal ik binnenkort nog eens een blog wijden.
Wat grappig, ik had hier nog nooit van gehoord! Een interessante ontdekking. Ik heb weer wat geleerd over de Tweede Wereldoorlog. Leuk dat ze het op deze manier weer tot leven brengen voor jong en oud. Bedankt voor het delen!
Graag gedaan!
Ik had hier echt nog nooit van gehoord, maar dit lijkt me zeker een bijzondere plek om te bezoeken. Mijn petekind is erg geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog dus hij zal dit zeker interessant vinden.
Er is inmiddels ook een app actief op het Schijnvliegveld. Advies is om deze thuis alvast te downloaden, dan kun je in het bos sneller de beleving gaan ervaren. Is zowel beschikbaar in appstore voor Android als ook Ios. Je krijgt dan leven echte soldaten te zien die hun verhalen vertellen die ze hebben beleefd, je ziet een ooggetuigen die uit eerste hand nog verhalen verteld en je kunt een animatie zien van hoe het Schijnvliegveld werkte.
Dank je voor de toevoeging.