Dit is nou echt een bijzonder uitstapje: wandelen van Rossum naar Fort Sint-Andries. Ideaal met kinderen die hier hun ogen zullen uitkijken. Maar ook als volwassene raakte ik meer dan geboeid door deze bijzondere plek.
Fort Sint-Andries ligt op één van de meest strategische punten van Nederland: daar waar de Maas en de Waal bijna lijken te botsen. Tenminste, het was ooit een strategisch punt. Nu niet meer. Het fort ligt er nu vervallen bij als een ruïne. Hoe dat komt, lees je in dit blog. Praktische informatie en een gpx-bestand tref je onderaan.
>>> Lees mijn laatste blogs als eerste: volg me op Facebook
Nieuw Fort Sint-Andries opgeblazen in de Tweede Wereldoorlog
In de Tachtigjarige Oorlog bouwen de Spanjaarden een fort tijdens het beleg van Zaltbommel. De kapel in het fort is gewijd aan de Heilige Andreas waardoor het Fort Sint-Andries genoemd wordt. In 1812 wordt er een paar honderd meter verderop een nieuw fort gebouwd: Nieuw Fort Sint-Andries.
De locatie voor een fort op deze plek is logisch. Je kijkt van hieruit prefect over het Rivierenland en kunt zowel de Maas als de Waal in het oog houden. Nieuw Fort Sint-Andries ligt bovendien direct naast de sluis in het kanaal tussen de Waal en de Maas.
Maar dan breekt de Tweede Wereldoorlog aan. De Duitsers gebruiken het fort voor opslag van munitie. Aan het einde van de oorlog blazen het fort op om te voorkomen dat het in handen van de geallieerden valt. De brokstukken worden na de oorlog gebruikt voor het herstellen van wegen. Alleen de voormalige kelders blijven te zien.
Wandelen rondom de ruïne Nieuw Fort Sint-Andries
Zo’n 15 jaar geleden heeft Staatsbosbeheer het terrein gekocht en opgeknapt. Er kwam een mooie houten brug over de gracht en de gracht zelf werd weer met water gevuld. De restanten werden zo goed als mogelijk toegankelijk gemaakt.
Nu is het, ondanks het verleden, een heel vredig stukje natuur. Het is niet groot, maar je kijkt je ogen uit. Wandel eens rustig rondom de ruïne en geniet van de inkijkjes in de voormalige kelderruimtes. Sommige ruimtes zijn betegeld. Waarom eigenlijk?
Vanuit weer een andere hoek ontwaar ik een oude houten deur, met prachtig oud slagwerk erop. Ik vermoed dat die deur stiekem een recente reconstructie is, maar wie maalt erom. Wat zou er eigenlijk achter zitten? Je fantasie gaat een eigen leven leiden en de ruïne komt bijna als vanzelf tot leven. Als een film die achterstevoren wordt afgespeeld: een rookwolk, een implosie, muren die zich oprichten, Duitsers die achteruit lopend munitie uit het gebouw lijken te verwijderen…
Mitrailleurkazemat en poterne
De ruïne zelf is niet te betreden. Te gevaarlijk vanwege mogelijke instorting en er leven bijzondere dieren en planten die rust nodig hebben. Er groeit onder andere wilde marjolein die in Nederland op de rode lijst staat. En er leven vleermuizen in de ruïne.
Een aantal andere ruimtes zijn wel te betreden. Bij de ingang, naast de brug is de poterne te betreden. En onder andere de mitrailleurkazemat, die in de jaren dertig is gebouwd vanwege het dreigende gevaar uit Duitsland. Alhoewel, echt te betreden is het niet als ik er ben vanwege een laag water die erin staat.
De uitkijktoren, restant van de Koude Oorlog
Halverwege kom je langs de uitkijktoren en ook dat is een bijzonder geval. In eerste instantie denk je dat het “gewoon” een uitkijktoren is. Een wat vreemd bouwwerk, weliswaar. Vreemde materiaalkeuze ook: beton in een natuurgebied. Maar verder weinig opmerkelijk.
Dan blijkt deze uitkijktoren een restant uit de Koude Oorlog. De luchtwachttoren is van 1955 tot 1964 gebruikt om vijandige vliegtuigen waar te nemen. Niet alleen deze toren, maar een heel netwerk van in totaal bijna 300 wachtposten in heel Nederland bemand door de Korps Luchtwachtdienst. Het systeem was overigens al snel obsoleet door de komst van radar en straaljagers.
Bij het opknappen van het terrein Nieuw Fort Sint Andries is ook deze toren onder handen genomen. Er is nu een degelijke stalen trap in bevestigd en je kunt er dus ook naar boven. Vanaf daar heb je een mooi overzicht over het gebied: de ruïne, de sluis, de rivieren. Het betonnen raamwerk van prefab blokken geeft het geheel stiekem een speels en fotogenieke sfeer. Als het toentertijd ook zo opengewerkt was begrijp ik nu overigens wel waar de term “Koude Oorlog” vandaan komt.
Nieuw Fort Sint Andries, hoe kom je er: wandelen!
Als je per se wilt kun je met de auto dicht bij het fort komen. Er is een kleine parking bij het Nieuw Fort Sint Andries. Je moet wel even goed opletten, want er is geen bordje langs de weg die aangeeft waar je eraf moet. Het beste kun je de locatie invullen in je navigatie en Google Maps je laten begeleiden, anders rijd je er waarschijnlijk een paar keer langs.
Maar wie wil er nou met de auto, als je er ook naar kunt wandelen? Dicht bij Fort Sint Andries ligt het alleraardigste dorpje Rossum. De wandeling die ik je aanraad is vanuit Rossum, via de Waaldijk en de grote sluis naar het fort. De wandeling is in totaal 5 kilometer. Dat is zonder de rondjes die je bij de ruïne wandelt. Een gpx-bestand kun je onderaan dit artikel downloaden.
Is 5 kilometer te lang, dan kun je hem inkorten tot ongeveer 3 kilometer door te starten op het Kerkplein.
>>> Vlak bij het fort kun je ook een fantastische uiterwaardewandeling maken bij Dreumel.
Wat kun je nog zien tijdens de wandeling naar Nieuw Fort Sint-Andries
Waarom ik je aanraad te gaan wandelen, is omdat er ook erg veel moois te zien is tussen Rossum en het fort. Het meest in het oog springend is natuurlijk de Sluis Sint-Andries. Maar er is nog veel meer.
De Sluis Sint-Andries
Wat is er nou logischer dan hier een kanaal te graven tussen twee van de grootste rivieren van Nederland. De Maas en de Waal komen hier namelijk akelig dicht bij elkaar. Heel vroeger stonden beide rivieren hier in open verbinding. Nu is er een dijk nodig om de rivieren uit elkaar te houden, beginnend bij een uniek driedijkenpunt. De Sluis Sint Andries is met zijn 100 meter by far niet de grootste sluis van Nederland, maar toch wel bijzonder om overheen te lopen.
Net aan de andere kant van het fort zie je de overblijfselen van de oude en veel kleinere sluis. Deze is in de jaren dertig gedempt omdat de Maas toen verlegd werd. Je kunt nog duidelijk zien hoe het kanaal liep en in de betegeling van de straat is de plaats van de oude sluisdeuren weergegeven.
Rossum, Gelderland
Het plaatsje Rossum is niet de grote toeristische trekpleister van Gelderland. En daarmee ook meteen één van de beter bewaarde geheimen hier in de Bommelerwaard. Het sfeervolle dorp staat vol met schilderachtige gebouwen. Wat dacht je van dit rijtje huizen op de Maaskade?
Kasteel Rossum
Verwacht niet meteen een klassiek kasteel, al stond hier in de 13e eeuw al wel het buitenverblijf van de beroemde legeraanvoerder Maarten van Rossum. Dat kasteel is door de Spanjaarden aan flarden geschoten tijdens het beleg van Zaltbommel. Maar ook het huidige gebouw uit 1850 mag er zeker zijn. Van 1949 tot 2002 was dit gebouw het gemeentehuis van Rossum. Ik zie mezelf hier wel trouwen, eigenlijk. Helaas kan dat niet meer. Het is nu in gebruik als kantoor. En bovendien ben ik al getrouwd.
Slingerbos
Vlak voor het kasteel heb je een erg leuk parkje voor kinderen. Er staan speeltoestellen, er is een hertenkampje met veel verschillende dieren en een klein bos (het Slingerbos). Bovendien staan hier een paar prachtige oude en bijzondere bomen, zoals een Amerikaanse Tulpenboom. Een kaartje geeft aan dat een persoon 292 dagen per jaar kan ademhalen dankzij alleen deze boom. Ook dat de bladeren van de boom een oppervlakte heeft van een derde voetbalveld. Maar niet toen ik er was, want toen zaten er nog geen bladeren aan.
Pak een terrasje in Rossum
Langs de Waaldijk heb je een aantal prachtige terrassen met uitzicht over de Waal. Ook hier is aan de kinderen gedacht, want er is allerhande vermaak voor hen. Ach, waren de terrassen maar open, dan vlij ik me zeker even neer voor een verfrissing bij Bistro “In Petto” of bij “De Gouden Molen”. Maar de horeca is nog geheel gesloten als ik er ben.
Praktische informatie over wandelen tussen Rossum en Nieuw Fort Sint Andries
- Het Nieuw Fort Sint-Andries vind je op de Waaldijk/Kloosterdijk in Heerewaarden.
- Het fort en het omliggende terrein is vrij toegankelijk, van zonsopgang tot zonsondergang.
- Informatie van Staatsbosbeheer
- Het Fort ligt in het uiterste hoekje van de Bommelerwaard
- De wandeling is ongeveer 5 kilometer voor de gehele ronde (heen en terug samen)
- Bij het fort zelf ben je ongeveer een half uur zoet
- TIP: neem een picknickmand mee: het terrein rond het Nieuw Fort Sint-Andries leent zich bij uitstek voor een relaxte lunch.
GPX-bestand van de wandeling Rossum-Fort Sint-Andries
Klik op onderstaande knop om het GPX-bestand te downloaden.
Blijf op de hoogte!
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
Plaats een reactie