Het is misschien wel de mooiste wandelroute in West-Betuwe: de Trage Tocht door landgoederen Neerijnen en Waardenburg en door de uiterwaarden langs de Waal. Volgens Rob Wolfs, de grote man achter de Trage Tochten “een toproute!” Met het uitroepteken erachter. Nou dat belooft wat. Met hooggespannen verwachtingen begon ik aan dit 9 kilometer lange Trage Tochtje. Kan deze wandelroute in Neerijnen me inderdaad bekoren, of overdrijft Rob Wolfs hier een klein beetje?
Afwisseling troef bij de wandelroute Trage Tocht Neerijnen
De wandeling door de Tielerwaard mag dan misschien “maar” 9 kilometer zijn, het is één van de meest afwisselende Trage Tochten die ik tot nog toe heb gelopen. Je komt door twee landgoederen, een eeuwenoud kasteel, langs een zeldzaam type molen en door prachtige uiterwaarden met schapen, runden en ganzen. Ook een blik op de Waal ontbreekt natuurlijk niet.
In dezelfde gemeente West-Betuwe kun je in het voorjaar ook heel mooi wandelen door de bloesem. Het reisblog “Yvonne reist verder” heeft een overzicht van de mooiste wandelroutes door de bloesem in de Betuwe.
Het Stroomhuis van Neerijnen
Alleen al het startpunt is bijzonder: een stroomhuis uit 1953. De grond ervoor werd onteigend van de landgoedeigenaars. Het onderstation/schakelstation in Neerijnen verzorgde de stroomvoorziening voor de Tielerwaard en de Bommelerwaard. Later is er een nieuw onderstation in Zaltbommel gebouwd en in 1987 werd het Stroomhuis in Neerijnen overbodig. De toenmalige wethouder verbood sloop van het industriële en inmiddels monumentale gebouw. Nu is het een cultureel centrum (de akoestiek schijnt erg goed te zijn). Op de benedenverdieping is sinds kort weer een brasserie aanwezig.
Kasteel Waardenburg
Vanaf de parking bij het Stroomhuis lopen we eerst de bossen in. Het park rondom het huis Neerijnen is omstreeks 1600 aangelegd en in de 18e eeuw werd er bos aangeplant. Ook kwam er toen de gebogen laan naar kasteel Waardenburg. Langzaam zien we het imposante kasteel steeds dichterbij komen.
Kasteel Waardenburg is een wat aparte burcht. Het oogt duidelijk als een vesting, maar als je eromheen loopt dan lijkt het maar half af. Dat heeft alles te maken met de Tachtigjarige Oorlog. De toenmalige bewoonster, Catharine van Gelre, bleef aan de kant van de Spaanse koning staan en weigerde zich over te geven aan de prinsgezinde troepen. In 1574 werd kasteel Waardenburg op bevel van Lodewijk van Nassau, de broer van Willem van Oranje, voor een groot deel verwoest. Tot op de dag van vandaag is deze verwoesting dus nog te zien.
Het leuke van deze Trage Tocht Neerijnen is dat de wandeling je kasteel Waardenburg van beide kanten laat zien. Eerst loop je ernaartoe, dan maak je een forse bocht en via de dijk kom je langs de andere kant.
Het oorspronkelijke kasteel Waardenburg is overigens gesticht op 5 augustus 1265 door ridder Rudolph de Cock (met c-o-c-k). Hij leende het land van de hertog van Gelre, die zich hier beter wilde verdedigen tegen de vermaledijde graven van Holland.
De zeskante molen van Waardenburg
De molen die je op de dijk ziet staan hoort van oudsher bij het kasteel. De korenmolen is ergens in de 18e eeuw gebouwd op de plek waar eerst een standerdmolen stond. Het is geen heel grote molen, maar wel bijzonder. Het is namelijk een zeskante molen en daarvan zijn er nog maar acht van in Nederland. De meeste molens hebben acht kanten, wat bouwtechnisch eigenlijk handiger is, maar ook wat meer bouwmateriaal vergt.
Na de watersnood in 1995 is de Waaldijk opgehoogd. De molen is toen ook in zijn geheel opgetild en ligt nu anderhalve meter hoger. De molen is in beheer bij Stichting Geldersch Landschap, die ook kasteel Waardenburg beheert. Als de molen draait kun je hem bezichtigen.
Voormalig dijkmagazijn, nu museum De Oersprong
De Trage Tocht Neerijnen komt even verderop langs nog een mooi gebouw: het dijkmagazijn uit 1872, tegen de Waaldijk op gebouwd. In dit rijksmonument werden hulpmaterialen opgeslagen die nodig zijn bij dreigende dijkdoorbraken. Nu is het een natuurhistorisch museum. In museum De Oersprong beleef je drie miljard jaar in één uur. Sinds kort kun je ook zien hoe groot een mammoet werkelijk was, via een tweedimensionale afbeelding van meer dan 3 meter hoog. Het museum is onder normale omstandigheden open in de weekenden van april tot oktober van 11 tot 17 uur en op afspraak.
De wandelroute gaat de dijk af en door buitendijkse delen van Neerijnen
Een klein stukje verder en we verlaten de Waaldijk en lopen de uiterwaarden in. Het is eind van de herfst en langzaamaan treedt de vroege avondschemer in. Misschien komt het wel door het ideale moment, maar ik geniet hier pas echt met volle teugen. Nauwelijks andere mensen, enorme rust, de weidsheid van de weilanden en de dieren die je op je tocht begroeten. De Waal als regelmatig achtergronddecor. De spoorbrug en de Martinus Nijhoffbrug van de A2 staan op gepaste afstand imposant te wezen.
Een andere prachtige wandeling door de uiterwaarden langs de Waal vind je bij Dreumel in het Land van Maas en Waal.
Rijswaard, het buitendijkse deel van Neerijnen
Het landschap hier heet Rijswaard en is het buitendijkse deel van het landgoed Neerijnen. Het is een stukje rivierenlandschap, zoals dat al eeuwen bestaat. Met regelmaat staat het onder water, dus bij hoge waterstand kun je de wandelroute Trage Tocht Neerijnen niet doen.
Het regelmatig overstromen van Rijswaard zorgt voor een heel grote biodiversiteit. Zaden vanuit heel Europa worden door de grote rivieren aangevoerd en landen hier. Maar er zijn ook grote stukken cultuurlandschap waar runderen grazen rondom een meer. Even verderop een kudde schapen met het kasteel op de achtergrond. Echt, met elke bocht verandert het uitzicht volledig.
Als er iets is dat hier de rust verstoort dan zijn het hooguit de ganzen. Ze hebben de irritante neiging om je eerst wantrouwend in de gaten te houden. Dan, net als je dicht genoeg genaderd bent voor een foto, besluit er eentje dat je toch wel heel eng bent en de anderen volgen als makke schapen. Massaal vliegen ze op en geven je een gevoel van schaamte dat jij als indringer hun rust verstoort. Zachtjes fluisterend, om ze niet nog meer te verontrusten, zeg je “sorry”. De ganzen strijken een paar honderd meter verder weer neer, precies waar je over ongeveer anderhalve minuut gaat langskomen. Dan begint het hele ritueel weer opnieuw. En bij elke herhaling bied je steeds meer gemeend je excuses aan.
Naar het huis Neerijnen
Als je de uiterwaard verlaat, mag je nog een stukje door het parkbos en over de kaarsrechte klassieke laan richting het kasteel Neerijnen. Voordat je daar bent, kom je eerst nog langs de oude kasteeltuinen. Vroeger waren de tuinen bestemd om het kasteel van voedsel te voorzien. Na een lange tijd verwaarloosd te zijn worden de kasteeltuinen tegenwoordig door vrijwilligers weer netjes onderhouden. Jaarlijks is er een pompoenmarkt, waar je behalve pompoenen ook andere producten uit de tuin kunt kopen.
Direct naast de kasteeltuin ligt de opvallende Hervormde Kerk van Neerijnen. Opvallend qua stijl (Engelse Neogotiek) en ook qua kleur. De kerk heeft na de renovatie in 2004 de originele okergele kleur teruggekregen die de kerk bij de bouw in 1865 had.
Het kasteel Neerijnen
Dan kom je eindelijk aan bij de naamgever van de route: kasteel Neerijnen. Het eerste kasteel hier werd in 1350 gebouwd door Gijsbert de Cocq (met c-o-c-q), achter-achterkleinzoon van Rudolph de Cock die Waardenburg stichtte. Het huidige kasteel, gebouwd op de fundamenten van het oude huis, komt uit 1600 en is in de eeuwen daarna nog regelmatig uitgebreid. Waarom er een nieuw kasteel gebouwd moest worden is niet helemaal bekend, maar het is waarschijnlijk dat het geplunderd was door de soldaten van de Prins van Oranje die ook al het kasteel Waardenberg verwoest hadden.
Het huidige kasteel Neerijnen is een blokvormig kasteel, opgetrokken uit oranjerode bakstenen. Het ligt –omringd door een slotgracht— mooi te wezen en te weerspiegelen in het water. Het is werkelijk een erg idyllisch plaatje. Ik zou graag als freule Julie Elise van Pallandt het pandje betrekken, maar dat is om twee redenen problematisch. Ik ontbeer de juiste geslachtskenmerken en de freule is twee jaar voor mijn geboorte al overleden. Wel was zij de laatste bewoner van kasteel Neerijnen. Daarna is het door de gemeente voor een slordige 2 miljoen gulden gekocht en verbouwd tot gemeentehuis van de toenmalige gemeente Neerijnen. Het was daarmee ook een mooie trouwlocatie.
Na de gemeentefusie in 2019 van Geldermalsen, Neerijnen en Lingewaal tot de gemeente West-Betuwe staat het gebouw te huur. Trouwen kan er niet meer, wandelen wel. Even ontstond er onrust omdat een mogelijke huurder het pand met een hek zou willen afschermen en daarmee de wandelroutes zou blokkeren. Maar die partij is afgehaakt omdat de kosten te hoog zijn. Gelukkig maar, anders zou deze Trage Tocht Neerijnen niet meer die top-wandelroute in West-Betuwe zijn. Want eerlijk is eerlijk, dat is het nu inderdaad wel. Rob Wolfs heeft niet gelogen.
Praktische informatie over de wandelroute Trage Tocht Neerijnen
- Lengte: 9 kilometer
- Startpunt: parkeerplaats Het Stroomhuis, Van Pallandtweg 1, 4182 CA, Neerijnen
- Parkeren is gratis
- Honden zijn aangelijnd welkom
- Horeca: bij begin- en eindpunt in Het Stroomhuis.
- Bij hoog water is de buitendijkse Rijswaard niet toegankelijk.
- De Trage Tocht Neerijnen (routebeschrijving en gpx) kun je verkrijgen via Wandelzoekpagina. Inbegrepen bij een abonnement (€13,50 per jaar) of als losse wandeling (€2,50).
Mooi verhaal, Marko. Blij dat ik niet gelogen heb??.
Dank je voor het compliment. En ere wie ere toekomt! ?