Ontdek de Beegderheide in Midden-Limburg met deze meest complete wandelroute. De Beegderheide is een verborgen parel. Een meer dan ideale wandelomgeving, maar weinig bekend buiten de regio. In Midden-Limburg zelf daarentegen is de Beegderheide voor velen een vaste bestemming om te wandelen in het weekend of om de hond te luchten.
Ik ga zelf met regelmaat naar de Beegderheide om te wandelen. Het was het eerste natuurgebied dat we ontdekten toen we hier 10 jaar geleden naartoe verhuisden. Het is voor mij een dusdanige standaardkeuze, dat een eigen wandelroute in de Beegderheide niet kon uitblijven. Met deze wandelroute verken je alle uithoeken van de Beegderheide en ontdek je de mooiste paadjes die er zijn.
Hieronder lees je eerst meer informatie over de natuur (en een beetje cultuur) die je gaat tegenkomen tijdens de wandeling. De foto’s in dit artikel zijn afkomstig van verschillende wandelingen in de Beegderheide, vooral in de herfst en de winter. De wandelroute door de Beegderheide zelf tref je onderaan.
>> Spring direct naar de wandelroute
Variatie in de Beegderheide: heide, bos, vennen en duinen
Als je de Beegderheide in drie woorden moet typeren, dan zijn dat “heide”, “bos” en “vennen”. Maar helaas laat het bijzondere landschap van de Beegderheide zich niet in slechts drie woorden vangen. Je mist dan in elk geval de “duinen”, die zo kenmerkend zijn voor het landschap.
Wandelroute over de duinen in de Beegderheide
De duinen hier zijn ontstaan na de laatste ijstijd, zo’n 10.000 jaar geleden alweer (wat gaat de tijd toch snel, hé?). Er groeide na het smelten van het ijs niets in deze regionen. Alleen de wind had vrij spel en blies het zand van het Maasdal tot hopen. Een informatiebord van de gemeente Maasgouw vertelt dat zo de stuifduinen zijn ontstaan, maar dat klopt eigenlijk niet. De duinen die na de ijstijd zijn ontstaan worden rivierduinen genoemd.
Een van de langste reeks rivierduinen in Europa vind je niet ver hier vandaan: Nationaal Park De Maasduien.
Stuifduinen zijn hopen zand die ook door de wind zijn ontstaan. Maar ze zijn veel jonger, vaak enkele honderden jaren. Stuifduinen kunnen ontstaan doordat rivierduinen opnieuw zijn gaan verstuiven. En dat is wat hier aan de hand was. De Beegderheide is dus eigenlijk een complex van “rivierstuifduinen”.
Wandelroute langs de vennen in de Beegderheide
Er zijn in de Beegderheide maar liefst 32 vennen. Bijzonder aan deze vennen is dat de meeste ervan niet in contact staan met het grondwater, maar zogenaamde schijngrondwaterspiegels hebben. Dat zit zo. Door een niet-waterdoorlatende laag in de grond wordt het regenwater opgevangen en zakt daardoor niet verder. Bijna alle vennen in de Beegderheide hebben een laagje natuurlijk gevormd ijzer als bodem. Alsof het een met water gevormd teiltje in het zand is. Het ijzeren laagje ontstaat op plaatsen waar ijzerrijk, maar zuurstofarm water in contact komt met water dat juist zuurstofrijk is. Het ijzer wordt daardoor omgezet in ijzeroxide wat samen met de daaraan geplakte zandkorrels een harde laag wordt. Dat duurt niet eens zo lang, een paar decennia is al genoeg. Sterker nog, het gebeurt nog steeds. De laag is maar een paar millimeter dik, maar voldoende om het water tegen te houden.
Meer natuurgebieden met veel mooie vennen? Wat dacht je van De Malpie bij Valkenswaard of de Overasseltse en Hatertse Vennen bij Nijmegen?
Door de heide wandelen in de Beegderheide
Het heidegebied is ontstaan in de middeleeuwen. De rivierduinen van na de ijstijd groeiden aanvankelijk vol met bomen en het gebied was een groot oerbos. In de middeleeuwen werd het bos stukje bij beetje gekapt voor het bouwen van huizen en als brandhout. De open plekken in het bos werden begraasd door vee. De Beegderheide was gemeenschappelijke weide voor de omliggende dorpen. Boeren lieten er hun runderen en schapen grazen. Totdat al het bos op en de Beegderheide een grote kale vlakte was.
Het schijnt dat je hier in 1900 volledig vrij zicht had en de kerktorens van alle omliggende dorpen kon zien. Sommige delen werden zo kaal gegeten dat het zand uiteindelijk weer ging stuiven en stuifduinen veroorzaakte. Het gemeenschappelijk gebruik van de Beegderheide als gezamenlijke weide heeft wel als gevolg gehad dat dit gebied niet bebouwd is geworden.
Tussen de bomen, wandelroute door het bos in de Beegderheide
Het oerbos is voor altijd verdwenen, maar bos is inmiddels wel terug. En hoe! In de vorige eeuw liep het gebruik van de Beegderheide als weide snel terug en in 1929 verdween de laatste schaapskudde. Dat was ook de tijd dat de vraag naar hout voor de steenkoolmijnen erg groot was en net zoals zoveel bossen in Nederland, werd ook de Beegderheide beplant met dennen. De Beegderheide werd in rap tempo een “Beegderbos” en daar zie je nog steeds veel restanten van terug. Wel zijn er sinds halverwege de jaren ’90 veel bomen weer gekapt om de heide weer te laten terugkeren.
Dit alles maakt de wandelroute op de Beegderheide zo heerlijk afwisselend. Natte vennen, droge zanderige heide, bosgebieden en met het reliëf van de duinen kun je ook meteen je kuiten trainen.
Militair oefenterrein
De Beegderheide is misschien niet het bekendste natuurgebied van Limburg en dat heeft er wellicht mee te maken dat het tot vrij recent nog een militair oefenterrein was. Van 1902 tot 1999 werd de Beegderheide gebruikt door militairen uit Roermond en de militaire rijschool uit Venlo. Na de Tweede Wereldoorlog stonden er twee Sherman-tanks die dienden als oefenobject. De tanks zijn in 1986 weggehaald, maar een commandoluik bleef achter. De Heemkunde heeft het luik opgeknapt en in 2010 als herinnering op een steen geplaatst.
Aantasting en herstel van de Beegderheide.
Zo goed als het nu met de Beegderheide gaat, zo goed ging het niet altijd. De afgelopen tweehonderd jaar ging het met de Beegderheide alles behalve goed en waren er enkele forse aantastingen, die er nog altijd zichtbaar zijn.
Napoleonsweg
De eerste echte aantasting van het natuurgebied begon al rond 1810 door de aanleg van de Napoleonsweg. Deze weg was onderdeel van de keizerlijke hoofdweg tussen Parijs en het Duitse Wesel (Route Imperiale no. 3). De aanleg van dit deel van de weg, tussen Maaseik en Venlo, begon nog onder Napoleons bewind, maar werd tijdens dat van Koning Willem I voltooid. De wegen uit de tijd van Napoleon waren vooral recht. Kaarsrecht. Alleen bij moerassen, zoals bij het Vijverbroek, werden er noodgedwongen bochten aangebracht. Maar de Beegderheide werd door de straat rucksichtslos doormidden gekliefd. Bij de wandelroute steken we de Napoleonsweg, nu de N273, in totaal tweemaal over om beide helften van de Beegderheide te ontdekken.
N280
Rond 1970 werd aan de noordkant bovendien een stuk van de Beegderheide afgesneden door de N280, weliswaar een provinciale weg, maar met de allure van een snelweg. De hoogste stuifduin van de Beegderheide (40 meter hoog) werd daarvoor zelfs afgegraven. Eeuwig zonde, de duin had met 10.000 jaar aanwezigheid toch zeker ancientiteit over een autoweggetje. Paradoxaal genoeg leidde de N280 er anderzijds toe dat de N273 rustiger werd en nu veel minder een ecologische barrière vormt.
Met onze wandelroute kiezen we ervoor om juist ook een stuk in de Beegderheide aan de andere kant van de N280 te lopen. Het autogeraas hier is vervelend, maar landschappelijk is dit deel toch wel erg interssant. De duinen hier zijn nog altijd bijzonder en begroeid met grote dennen. Je krijgt hier toch een goed beeld van hoe de heide er zo’n tachtig jaar geleden uitgezien moet hebben. Het paadje slingert hier hoog boven de provinciale weg over de duintoppen en is zo leuk; dat we het geluid van de auto’s maar even voor lief nemen.
Andere aantastingen
Twee andere aantastingen zijn het kanaal langs de maas, waardoor de Beegderheide niet meer in contact staat met de rivier. Ook hebben aan de zuidkant grindafgravingen plaatsgevonden. Op zich niet heel erg, maar het daardoor ontstane grindgat (De Lange Vlieter) is nu in gebruik als drinkwatervoorziening wat gevolgen heeft voor de grondwaterstand. De Lange Vlieter is nu overigens, na het beëindigen van de grindafgraving, wel een wonderschoon water geworden met veel bijzondere watervogels. We lopen er dan ook een stukje langs om van het uitzicht te genieten. Ook komen we langs het waterproductiebedrijf, trouwens.
Wil je helemaal rond de Lange Vlieter lopen en leren over de grindafgravingen? Kijk dan eens bij de Grindgatenroute vanuit Heel.
Herstel
Sinds de jaren ’90 is er wel heel veel verbeterd. De vennen die grotendeels verland waren, staan nu weer te blinken in de zon. De waterkwaliteit is verbeterd. Er zijn stukken bos gekapt en heide is teruggekeerd. En, last bast not least, er zijn weer schapen teruggekeerd. De Kempische heideschapen staan in een vast omrasterd stuk van 80 hectare. Om te voorkomen dat de heide weer volgroeit met bossen is één schaap per hectare per jaar nodig.
Paddenstoelen in de Beegderheide
Het valt me telkens weer op: het aantal paddenstoelen in de Beegderheide is heel erg groot. Ik ben geen expert, maar vooral de paddenstoelen op de schrale graslanden schijnen zeldzaam en bijzonder te zijn. Mijn paddenstoelenkennis reikt niet verder dan “zwam” en “boleet”, maar fotograferen van paddenstoelen is wel echt mijn ding. En dat doe ik hier dan ook graag.
Landgoed Exaten en kasteel Exatenhof
We brengen bij de wandeling door de Beegderheide ook een bezoekje aan Landgoed Exaten. Het landgoed is vernoemd naar het kasteel Exatenhof uit de 19e eeuw. Dit kasteel heeft onder andere gefunctioneerd als klooster, opvangcentrum voor NSB-kinderen, politieschool en nu als AZC. Het is niet te bezichtigen, maar de wandelroute komt er wel langs.
Het landgoed zelf is in beheer bij Stichting Limburgs Landschap. Het landgoed met enkele oude boerderijen is vrij groot, maar wij pakken een stukje bos. Het is aanmerkelijk minder gevarieerd dan de Beegderheide zelf, maar desalniettemin wel lekker rustig wandelen. Wie weet kom je de kerkuil tegen, die schijnt hier te broeden.
Sint Lindertmolen, standerdmolen
Tenslotte, omdat ik als molenaar in opleiding nou eenmaal niet zonder kan, ook nog even een paar woorden aan de Sint Lindertmolen. Je loopt er bijna tegenaan aan het begin van de wandelroute door de Beegderheide. Het is een zogenaamde standerdmolen. Het oudste nog bestaande type molen in Nederland. En volgens vele collegae ook het mooiste type molen. De hele kast kan daarbij draaien rondom de standerd, een balk van ongeveer 70cm doorsnede.
De Sint Lindertmolen komt uit 1790 is stond oorspronkelijk tussen Heel en Panheel in, maar werd in 1856 hiernaartoe verplaatst. Sinds 1997 is de molen eigendom van de gemeente die hem heeft gerestaureerd en sinds 2000 is het als monument regelmatig geopend voor publiek.
De wandelroute “Beegderheide Compleet”
Je kunt op 1001 manieren door de Beegderheide en het leent zich ook heel goed voor een zondagmiddag slenteren. Maar wil je een behoorlijk volledig beeld van de Beegderheide, dan kun je de wandelroute van Bestemming Buirenlucht kiezen.
Ik heb voor de wandelroute “Beegderheide Compleet ” een stap-voor-stap routebeschrijving en een gpx-bestand beschikbaar. Beide kun je hieronder downloaden.
Praktische informatie over de wandelroute “Beegderheide Compleet”
- Lengte: 12,1 km
- Startplaats: parkeerplaats bij sportvelden, Baexemerweg 1A Beegden.
- Het stuk aan de andere kant van de N280 is voor een deel dicht langs de provinciale weg. Dit geeft hinder. Eventueel kun je een pad verder naar het dorp Horn nemen, maar persoonlijk vind ik het gekozen wel interessanter.
- Geen horeca aanwezig.
Routebeschrijving en GPX voor de wandelroute “Beegderheide Compleet”
Routebeschrijving downloaden
Gpx-bestand downloaden
Klik op ondertsaande downloadknop voor het gpx-bestand van de wandeling door de Beegderheide.
Blijf op de hoogte!
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
Wat fijn deze beschrijvingen!
Hartelijk dank
Dank je wel! Leuk dat je er plezier aan beleefd. Ik doe het graag.
Leuk artikel. Bedankt voor de aanbevelingen voor wandelroutes. Volgende week gaan we tijdens onze roadtrip door die omgeving zeker een wandeling daar inplannen 🙂