Het is een van de mooiste steden van Limburg: Sittard. Een oude historische stad, gezellig centrum en midden in de uitgestrekte natuurgebieden. Ik heb hier een route uitgestippeld om te wandelen langs de hoogtepunten van de stad zelf, maar vooral ook door de groene omgeving van Sittard. Je komt de meest schitterende plekjes van de binnenstad van Sittard tegen en je ziet de zon schitteren in de Geleenbeek bij Munstergeleen.
We beginnen vooral met rust en groen. Direct na de start doen we verborgen tuinen van Sittard aan en daarna wandelen we naar de top van de Kollenberg, met de vele religieuze bezienswaardigheden. Nog rustiger en groener wordt het als we ons laten afzakken naar de Geleenbeek en het plaatsje Munstergeleen. We sluiten de wandeling af met een rondje klassiek sightseeing in de binnenstad van Sittard. Of, zo je wilt, shoppen. Daar kun je na afloop ook de inspanningen afblussen op een van de terrassen.
Het is een wandelroute van uitersten, mag ik wel zeggen. O zo vrome devotie wisselt zich met gemak af met de woonomgeving van familie Flodder. Er is een stad-voor-stap routebeschrijving en een gpx-bestand beschikbaar van deze stads- en natuurwandeling door schitterend Sittard. De route is 11,1 kilometer. Je kunt de wandeling eventueel inkorten tot 7,8 kilometer (staat aangegeven in de routebeschrijving). Je slaat dan de lus naar Munstergeleen over.
> spring direct naar de routebeschrijving en gpx-bestand
Start van de wandelroute: Odaparking Sittard
We parkeren de auto in de Odaparking direct aan de rand van het oude centrum van Sittard. Niet gratis, maar wel een van de goedkopere parkeerplaatsen in Sittard: 2 euro per uur met een maximum van 5 euro (zomer 2022). Vind je dat duur, bedenk dan dat je daarvoor precies 40 minuten kunt parkeren in het centrum van Amsterdam.
Wandelen in de geheime tuinen van Sittard
Sittard kent meerdere tuinen, die niet altijd even bekend zijn, zelf bij de inwoners zelf niet: zogenaamde geheime tuinen. Wij doen er aan het begin van de wandeling zomaar twee aan.
Ursulinentuin
Zodra we ons hoofd boven het maaiveld uitsteken begint de wandelroute al direct met een fraai park: de Ursulinentuin. Oorspronkelijk was dit het buitenerf van het Ursulinenklooster en pensionaat, dat net aan de andere kant van de stadswallen ligt. In 1993 is het parkje ingericht als stadstuin ter ere van het 750-jarige bestaan van de stad. Maar enkele historische onderdelen zijn wel behouden gebleven.
In de eerste plaats de begraafplaats voor de zusters van het klooster, in een hoek van de tuin tegen de ommuring aan. En even verderop een laantje met perenbomen die langs boogvormen zijn geleid. Ook dit laantje is origineel nog uit de tijd dat dit een kloostertuin was.
Jardin des Roses
We wandelen vaker door of langs bijzondere tuinen van Sittard. Even na de Ursulinentuin lopen we al langs het Jardin des Roses. De rozentuin direct naast het Toon Hermanshuis is om meerdere redenen symbolisch te noemen. De openbaar toegankelijke rozentuin is enerzijds een verwijzing naar het beroemde liedje van Toon Hermans, 24 rozen. Tegelijkertijd symboliseert de roos liefde en geluk, maar wel met doornen die dan weer naar ziekte verwijzen. Het Toon Hermanshuis is een inloophuis voor mensen met kanker (en hun naasten).
En, last but not least, is Sint Rosa de stadspatrones van Sittard. Rosa van Lima werd in 1671 heiligverklaard, als eerste persoon uit Zuid-Amerika. Maar nog voor haar heiligverklaring werd ze al stadspatrones van Sittard. De bevolking van Sittard had haar namelijk aangeroepen als voorspreker tegen een heersende dysentrie-epidemie die daarna verdween. Sinds december 2021, 350 jaar na de heiligverklaring, staat er een beeldje van Rosa van Lima in de stadstuin.
Vestingstad Sittard, wandelen op de stadswallen
Sittard is een van de negen vestingsteden van Limburg, maar al sinds de verwoesting van Sittard door de Fransen in 1677 niet meer van militaire betekenis. Toch zijn er duidelijke restanten van de vesting te herkennen. De stadswal die rondom Sittard gebouwd was bestaat nogal altijd voor driekwart. We wandelen nu over het deel dat Fort Sanderbout heet en even later wandelen we nog over de Begijnenhofwal aan de andere kant van Sittard.
Rondom de wal is een gracht aangelegd, die sinds enige tijd zelfs weer wat water heeft. En daaromheen het schootveld, waar traditiegetrouw geen gebouwen mogen staan om een vrij te kunnen schieten bij naderende vijanden. In de vorige eeuw is bebouwing zelfs weer afgebroken om de historische schootsvelden in historische ere te herstellen. De Odaparking vind je er nu. Onder de grond, dus je hoeft niet bang te zijn dat je banden lek geschoten worden.
Fort Sanderbaut
Er is ook nog een voormalig bastion bewaard gebleven: Fort Sanderbout, ongeveer uit het jaar 1500. Fort Sanderbout (eigenlijk dus niet echt een fort maar bastion) lag buiten de stadswal, maar binnen de vestinggracht en moest de stadspoort bij de Putstraat verdedigen. De helft van het bastion is overgebleven, met twee overduidelijke schietgaten die je vervaarlijk aanstaren.
Fort Sanderbout is overigens vernoemd naar koning Zwentibold. Zwentbold, ook wel Sanderbout genoemd was de laatste koning van Lotharingen, waar ook de Lage Landen bij hoorde, en de eerste koning op Nederlands grondgebied. In het jaar 900 sneuvelde hij en al snel werd hij als martelaar beschouwd en geëerd. Zijn schedel ligt nog altijd in de Sint Amalbergabasiliek in Susteren. Net als de schedel van zijn vrouw, Oda van Saksen, waarnaar de Odasingel en indirect de Odaparking zijn vernoemd. Zo leuk als alles met elkaar samenhangt.
Wandelen op de Kollenberg van Sittard
We wandelen via de Putstraat Sittard uit en beginnen aan de klim van de Kollenberg. “Klim” is overigens wat overdreven, over een stukje van 600 meter stijgen we 38 meter. Maar, als we het volgens de religieuze traditie doen, dan ben je ze wel even zoet mee. Er staan namelijk een aantal voetvallen langs de kant. Voetvallen? Jazeker, voetvallen;
Voetvallen in Sittard: wandelen en stilstaan
Voetvallen, ook wel knievallen, zijn kleine kapelletjes waar je een buiging kunt maken en op je knieën kunt bidden. Er staan er hier een zevental en iedere voetval beeldt een verhaal uit het de lijdensweg van Christus uit. De voetvallen in Sittard staan er waarschijnlijk al zo’n 200 jaar.
Dat ze hier op de weg van naar boven op de Kollenberg staan is geen toeval. Boven op de heuvel staat de Rosakapel en al 350 jaar trekt hier de Rosaprocessie langs.
Hof van Olijven
Nog even verder komen we de weer een religieuze bestemming tegen: Levetenhäöfke, oftewel het Hof van Olijven. Het is een kunstmatige grot waarin we zien hoe Jezus “Zich met het aangezicht ter aarde [wierp] en bad, zeggende: Mijn Vader, indien het mogelijk is, laat deze beker Mij voorbijgaan” (Matteüs 26:39). Een engel staat aan de andere kant. Hij houdt de symbolische beker vast.
Niet alleen de beker is symbolisch. De boom in het midden is een christusdoorn, ook een verwijzing naar het lijden van Christus. En de twaalf lindebomen eromheen? Jazeker, symbool voor de apostelen.
Rosakapel
Maar het einddoel van deze weg de Kollenberg op is voor de religieuze wandelaar vooral de Rosakapel. De kapel is bijna net zo oud als dat Sint Rosa stadspatrones is, gebouwd in 1675. Het was onderdeel van de belofte van de inwoners van Sittard tijdens de epidemie. Nog altijd staat de kapel er schitterend bij. Je kunt trouwens de Sint Rosakapel bekijken via een permanente webcam.
Helaas is de kapel normaal niet open. Alleen op zondagen tussen Halfvasten (drie weken voor Pasen) en Allerheiligen (1 november) staan de deuren open, maar kun je nog niet echt de kapel in. Op zondagmiddagen in augustus is de kapel wel helemaal opengesteld.
Wandelen door het “heuvellandschap” bij Sittard
We wandelen nog even een stukje verder Sittard uit. Even voorbij de Rosakapel eindigt het bos en krijgen we opeens een mooi uitzicht over het heuvelige Zuid-Limburgse landschap. Echt in het diepe zuiden zijn we nog niet en verwacht dus ook niet de typerende plaatsen van het Heuvelland. Maar het schitterende uitzicht geeft wel al een lekkermakend voorproefje.
Wandelen in de villawijk Kollenberg, aka “Zonnedael”
De overgang kan nauwelijks groter zijn. Na alle vrome heiligdommen is het volgende tussendoel de woonwijk van familie Flodder. Een groot deel van de eerste film van Flodder is namelijk hier opgenomen. De villawijk Kollenberg in Sittard stond garant voor de buitenscenes in Zonnedael en nu we er toch zijn wandelen we er uiteraard even doorheen.
De wijk is zo’n wijk waar je op een zonnige zomerse dag geen vogels hoort fluiten, maar gespetter hoort uit een van de vele zwembaden. En onwillekeurig komen er scenes uit Flodder vanuit de diepste krochten van ons collectief geheugen bovendrijven, en moet je je bedwingen niet stiekem door de heg te gluren. Of een van de vele oneliners. Je ziet twee mensen met elkaar praten en denkt “Oh buurman, wat doet u nu?”. Een voorbijganger groet je vriendelijk en opeens hoor je jezelf zeggen: “Ik heet Kees, net als mijn broer”.
Het huis van Flodder zelf ga je niet aantreffen. Die was speciaal gebouwd in Spaarndam. Los van het feit natuurlijk dat –spoiler alert– er van dat huis niet veel overbleef na de eerste film.
Wandelen langs de Geleenbeek bij Munstergeleen
We wandelen verder weer even Sittard in, langs het stadspark en richting de Geleenbeek. De Geleenbeek is misschien wel de meest Limburgse van alle beken. In elk geval de langste. De beek ontspringt in Limburg bij Heerlen en stroomt bijna 40 kilometer op Limburgs grondgebied tot ze uitmondt in de Maas bij Stevensweert.
Het gebied langs de Geleenbeek bij Munstergeleen is een aantal jaar terug weer helemaal in oude luister hersteld met het project Corio Glana (Glana is de Latijnse naam van de Geleenbeek). Zoals zoveel beken was de Geleenbeek in de 20e eeuw gekanaliseerd. In het geval van de Geleenbeek ging het vooral om het afvoeren van afvalwater uit de steenkolenmijnen (hoera, vervuiling). Maar nu meandert de beek weer als een dolle. Rondom de oevers krijgt nieuwe natuur de kans zich te ontwikkelen. Vistrappen zorgen voor veilige passages om de watermolens heen. Het is nu een schitterend wandelgebied waar je geen moment het idee hebt zo dicht bij de stad Sittard te wandelen.
Munstergeleen
Het genieten van de natuur en de beek wordt halverwege even onderbroken door het dorpje Munstergeleen. Maar dat is zeker geen straf. Het dorps is pittoresk met enkele mooie vakwerkboerderijen. En het is, alweer, een bedevaartsoord. In Munstergeleen staat namelijk de geboortegrond van Pater Karel, die tot op de dag van vandaag wordt vereerd.
Pater Karel Houben
Johannes Andreas Houben werd in 1821 geboren als molenaarszoon, bijgenaamd Drieske van de mulder. Hij wilde van jongs af aan priester worden en na een aantal omzwervingen trad hij op 36 jarige leeftijd toe tot het klooster Mount Argus in het Ierse Dublin. Zijn kloosternaam was inmiddels Karel Sint-Andreas. Preken kon hij niet, want hij sprak geen Engels, maar luisteren kon hij wel. En dat luisteren en troosten werkte blijkbaar helend, want al snel stond hij bekend als wonderdoener. Van heinde en ver zochten zieken hem in Dublin op, tot aan zijn dood in 1893. Het is even wachten, maar in 2007 werd hij ook heilig verklaard. Het gebeurt zelden dat Nederlanders heiligverklaard worden, slechts zes keer in de afgelopen honderd jaar.
Zijn geboortehuis is, behalve een mooi rijksmonument, ook een trekpleister voor pelgrims. In de tuin tref je onder andere een Mariakapel, een kruisweg en een winkel.
Wandelen in de binnenstad van Sittard
Dan wandelen we langzaam Sittard weer in. De Geleenbeek splitst zich en bij de watermolen volgen wij de ooit gegraven zijtak Molenbeek. We wandelen hier langs de rand van het Stadspark Sittard. Het park zelf is een rijksmonument. Maar de Molenbeek volgend komt onherroepelijk de historische binnenstad van Sittard weer in zicht, die we binnenwandelen via het winkelcentrum. Ik licht er even een paar hoogtepunten uit, want alle bezienswaardigheden van Sittard opnoemen vergt een heel nieuw blog.
Hervormde kerk en oude vakwerkhuizen
Vrijwel direct nadat we de binnenstad in wandelen, komen we langs een van de pareltjes van Sittard. Twee oude vakwerkhuisjes uit 1593 en de kerk uit 1634. Na al het Rooms-Katholieke erfgoed langs deze wandeling is deze kerk een welkome afwisseling: Hervormd. Ik blijf het vaak verrassend vinden, hervormde kerken in Limburg. Er zijn er ook maar 25 in de hele provincie. In Sittard is overigens ook nog een Hervormde begraafplaats. De kerk komt oorspronkelijk uit 1634, vrijwel direct na de introductie van de godsdienstvrijheid. Het is nogal ingebouwd tussen de overige bebouwing, maar de toren steekt fier boven de winkelpuien uit. De oude vakwerkhuisjes liggen erachter, zijn prachtig maar ook een beetje verscholen. Loop er niet aan voorbij!
Kerk van Sint Petrus en wandelen door de Oude Markt
We wandelen verder door de winkelstraten, over de Begijnenhofwal van de oude vesting naar de Sint Petruskerk met de hoogste toren van de stad. De kerk ligt schitterend gelegen op een rond en volledig ingebouwd kerkplein.
Nog meer kerken en oude kloosters tref je langs de Oude Markt. Je vindt hier onder andere de neogotische Basiliek Onze Lieve Vrouwe van het Heilig Hart, ook een bedevaartsplaats. Recht ertegenover ligt het Mariapark, een rustplaats voor pelgrims en een kruisweg.
De Markt van Sittard
En dan komen we aan op de Markt, het grote centrale plein van Sittard. Elke donderdag en zaterdag is er daadwerkelijk markt, de andere dagen is het een groot en open plein. Omgeven door een mooie oude gebouwen (en een onooglijk V& D-pand) en verschillende cafés en terrassen. Beter kun je de wandeling niet beëindigen, dunkt me. Het is hier dat Toon Hermans zijn voor het eerst zong voor publiek. Staande op het biljart. Dat doe ik hem niet na. Ik denk dat de café-eigenaar ook liever heeft dat ik het bij een pilsje op het terras houd.
Praktische informatie over de wandelroute Schitterend Sittard
- Lengte: 11,1 kilometer
- In te korten tot 7,8 kilometer
- Startpunt: Odaparking, Haspelsestraat 41, 6131 GD Sittard. Neem de uitgang “Kerkepad/Markt”
- Honden kunnen aangelijnd mee, behalve in de stadstuinen. Het gedeelte langs de Geleenbeek is losloopgebied bij Munstergeleen.
“Schitterend Sittard” wandelen met routebeschrijving
Je kunt de route “Schitterend Sittard” wandelen op basis van de routebeschrijving, de verkorte versie is hier ook in beschreven. Download de Routebeschrijving “Schitterend Sittard” (pdf).
“Schitterend Sittard” wandelen met gpx
Je kunt het gpx-bestand voor de wandelroute “Schitterend Sittard” downloaden via onderstaande downloadknop.
Blijf op de hoogte!
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
Mooie wandeling, alleen de omschrijving klopte vaak niet! Wat rechts moest zijn stond links, en andersom. Draai poortje ontbrak. We moesten over een bruggetje, maar er waren er 2. Via google maps hebben we steeds de juiste route moeten opzoeken.
Vervelend dat je problemen ondervond bij de routebeschrijving. Ik zal hem binnenkort nog eens nalopen en checken.